Natchnienie i Złudzenie

We Lwowskiej Galerii Sztuki znajdują się cztery wyjątkowe dla nas Polaków obrazy.

Jan III Sobieski- potomek hetmana Żółkiewskiego zlecił utrwalenie na płótnie swoich militarnych sukcesów .
Powstały wyjątkowe dzieła - 'Bitwa pod Chocimiem' - gdańszczanina Andrzeja Stecha, ' Bitwa pod Wiedniem'  i ' Bitwa pod Parkanami ' -włoskiego malarza Altomontego .
Były to olbrzymie dzieła batalistyczne, nawiązujące do istniejącej już- ' Bitwy pod Kłuszynem ', zamówionej przez przodka króla Jana III - hetmana Stanisława Żółkiewskiego.
Hipotetycznie przyjmuje się, że Altomonte wykonał obrazy w II połowie lat 80 tych siedemnastego wieku.

Historia, którą można dotknąć i którą można się poszczycić, i pochwalić... jest żywa, a już z pewnością jeżeli dotyczy ona malarstwa.

Mało wiem o Lwowie, nie spodziewałam się znaleźć w nim tak wielu pamiątek po pogromcy Turków pod Wiedniem. Z polskim królem bardziej kojarzyła mi się wspaniała posiadłość w Wilanowie...

Wszystkie cztery ogromne  obrazy - ponad 60 metrów kwadratowych każdy, sławiące potęgę rycerstwa polskiego, zgodnie z sugestią Króla Jana III Sobieskiego, umieszczone zostały w żółkiewskiej kolegiacie, gdzie pozostawały do 1971 roku.
Bardzo duże - 7 metrowej wysokości płótna zdjęto ze ścian na polecenie Borysa Woźnickiego i trafiły do Lwowskiej Galerii Sztuki.., do pokapucyńskiego kościoła, przebudowanego na salę widowiskową, i do zamku w Olesku..  Jedno z tych płócien- Bitwa pod Parkanami trafiła zrolowana do skrzyni....

Pod koniec 2008 roku, dzięki determinacji pracowników Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Zamku Królewskiego w Warszawie obrazy zostały wypożyczone do Polski i poddane renowacji. Konserwację zakończono w 2011 roku. Prowadził ją zespół konserwatorów z Polski i Ukrainy. Finansowana była przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i kosztowała  przeszło 4 miliony złotych.To najdroższa konserwacja zabytku naszej kultury, znajdującego się poza Polską.
Niestety wybitne dzieła z żółkiewskiej kolegiaty nie powróciły do niej, chociaż w 1989 roku została ona odzyskana przez mieszkających w Żółkwi Polaków.
Zawieszono je w Oleskim zamku oraz, w zamku, w Złoczowie - filiach Lwowskiej Galerii Sztuki..

Dwa lata temu czytałam o dziełach Altomontego z żółkiewskiej kolegiaty ( klik). Zachęcam do przeczytania artykułu o dalszych losach tych obrazów.
Obszernie o historii obrazów można jeszcze przeczytać tutaj ( klik).

Do Żółkwi, założonej przez Żółkiewskich, także miasta  Daniłowiczów, Sobieskich i Radziwiłłów mam nadzieję jeszcze powrócić nie tylko za sprawą kolegiaty, ale również za sprawą Cerkwi św. Trójcy, wpisanej w 2013 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie..  Zbudowana została ona w 1720 roku przy wsparciu finansowym królewicza Jakuba Sobieskiego.

Podczas mojej wizyty we Lwowskim Muzeum Narodowym klik) miałam okazję zobaczyć słynny



Żółkiewski ikonostas Iwana Rutkowycza z końca XVII w.

 



oraz Jowa Kondzełewycza

Bohorodczański ikonostas, z  lat 1698-1705.

 

 



Pracownik muzeum objaśniał mi pochodzenie i wygląd ikonostasów, które nie mieszczą się w całości na ścianach.

Kiedy podeszłam, żeby oglądnąć mały szkic



 zwrócił się do mnie
- To z Żółkwi . Była w Żółkwi ?
- Nie, nie byłam.
- Z Żółkwi. Tam jest zamek króla -

 - W  necie znajduję bloga o podróżach na Kresy, znajduję zdjęcia zamku oraz informacje  o  jego odbudowie    (klik). Chodzi o - Zamek Żółkiewskich i Sobieskich.... ......
Żółkiew to tylko 35 km od granicy z Polską....., tak silnie związana z osobą króla Jana.

Mimowolnie, jak barwne kwiaty na łące, tak na białej plamie mojej świadomości pojawiają się różne miejsca i wydarzenia. Punkt po punkcie, cząstka po cząstce, kawałek po kawałku rozwiązują się układanki, rebusy przeszłości.

Po tamtych czasach pozostały wspaniałe pamiątki.
Wizerunki herbów rodu Sobieskich ozdabiają carskie wrota w licznych ikonostasach szkoły żółkiewskiej.
Iwan Rutkowicz był jednym z malarzy, których król objął mecenatem.
Stosunek króla do wszystkich swoich poddanych był bardzo przyjazny i tolerancyjny.
Mogli liczyć na pomoc swojego władcy.
Swoim prawosławnym poddanym nadał liczne przywileje. Wniósł wkład w budowę cerkwi Narodzenia Pańskiego, w Żółkwi, z której pochodzi przedstawiony wyżej ikonostas.
Po kasacie tamtejszego monasteru bazylianek świątynia została przeniesiona do Skwarzawy Nowej- wsi, również wchodzącej w skład dóbr żółkiewskich.
Można tak wic i wić nic historii- po nitce do kłębka...., nawiązując do mecenatu i zasług króla.

Wracając do muzeum :
Lwowskie Muzeum Narodowe zostało założone



 przez Andrzeja Szeptyckiego- wnuka polskiego komediopisarza  hrabiego Aleksandra Fredry.

Metropolita Szeptycki był postacią kontrowersyjną. Zmienił obrządek rzymskokatolicki na grekokatolicki. W latach 1900–1944  był arcybiskupem  metropolitą lwowskim.

Katedra Św. Jura





Założył prywatne Muzeum Kościelne w 1905 roku. Jego zbiory przekazał narodowi ukraińskiemu. Do dzisiaj w rodzinie Szeptyckich istnieje polsko- ukraiński dualizm.
Ojciec  metropolity Szeptyckiego był właścicielem Korczyny i Odrzykonia, które otrzymał w posagu żony, Zofii z Fredrów.  Tak to wszystko się przenika wzajemnie i miesza....

Do Muzeum Narodowego we Lwowie trafiały nieużywane ikony z południowo- wschodniej Polski. Obecnie jest tam niezwykle bogata kolekcja..













 

Niektóre ikony mają prawie 500 lat...

 

niczym z bajki... 



Jeszcze tylko rzucam okiem na pobliski bazarek.

 

U zarania Nowego Roku, wieczorowa porą zapragnęłam ziścić swoje marzenie.
Wybrałam się do  dawnego Teatru Miejskiego - obecnie Teatru Opery.
Przyciagnął mnie do niej balet np.: Giselle  ( Klik), jak również opery w językach oryginału.
Po cichu liczyłam, że uda mi się w końcu zobaczyć słynną kurtynę Siemiradzkiego.

Zobaczyłam tylko jej niewielki fragment....

Wnętrze opery tchnie przepychem, z westybulu wchodzę po paradnych schodach z białego marmuru, Balustrady wykonano z zielonego serpentynu, a poręcze z czerwonego marmuru. Jest wieczór



 toteż słońce nie pada przez szklany stropowy świetlik.

Te stiuki, mozaikowa posadzka, świeczniki, kandelabry, złocone sztukaterie, kraty balustrad, ułożone w arkady, te długie rzędy obrazów olejnych przy świetliku.
Na krótko zapominam gdzie jestem.

Wszystkie  dekoracje, wykończenia, wyposażenie są dziełem lwowskich artystów i rzemieślników z przełomu XIX i XX wieku w tym Tadeusza Rybkowskiego, Marcelego Harasimowicza, Tadeusza Popiela, Zygmunta Rozwadowskiego.

 

Gmach Teatru Wielkiego we Lwowie powstał za składek społecznych. Konkurs na projekt wygrał Zygmunt Gorgolewski. Z dwóch projektów wybrano właśnie ten, ponieważ był bardziej funkcjonalny....
Obiekt powstał na rzece Pełtwi, przesuniętej o kilkadziesiąt metrów. W bagnistym terenie powstała stalowobetonowa płyta, na której z  kamiennych bloków wzniesiono fundamenty, a na nich ściany z cegieł.

Jak myślicie jak wyglądały tamte przetargi, konkursy? Czy przypominały dzisiejsze ?

Lada moment zacznie się przedstawienie. Wbiegam na piętro do sali zwierciadlanej- teatralnego foyer.

'Krakowiacy i górale' czy' Halka'

W górnych partiach ścian szeregi olejnych malowideł ze scenami klasycznych polskich dramatów, komedii i narodowych oper.
Autorami malowideł w foyer są  Stanisław Dębicki, Julian Zuber, Stanisław Batowski, Aleksander Augustynowicz, Walery Kryciński, Marceli Harasimowicz, a rzeźby Piotr Wójtowicz.

Wracam na widownię.

W występie artystów widzę palec Boży.. Wspaniały....

 

Podczas swojej pielgrzymki do Lwowa Jan Paweł II pobłogosławił Lwowska Operę.
Kilkanaście lat temu, dzięki Jego wsparciu finansowemu udało się wystawić operę ' Mojżesz ', współczesnego kompozytora ukraińskiego Myrosława Skoryka. Przedstawienie rozpoczęło się w chwili lądowania Ojca Świętego na lwowskim lotnisku.





Czy skarby naszej kultury można nazwać przeszłością.... ?
Rozpisałam się, ale układam sobie, szufladkuję te nowe doznania i doświadczenia.



Alegoryczne wyobrażenie sztuki poprzez malowidła, przedstawiające półnagie kobiety: Muzyka, Taniec, Dramat, Prawda, Sprawiedliwość, Cnota, Złudzenie, Natchnienie, Krytyka, Wesołość.

Jeszcze przepiękny żyrandol.

Zapomniałam ile waży ? Tonę ? Ile ma światełek ? 



Lwów czeka na nas, czekają lwowskie lokale, przygotowane do Sylwestra i

 Kopalnia - Fabryka Kawy w dawnym pałacu Lubomirskich z kawą po lwowsku czyli z nalewką i cytryną....

 

Hrywna osiągnęła niski kurs, ceny niezwykle przystępne....
Jeszcze zdążycie !!
Udanej zabawy Wam życzę ,

 a w Nowym Roku zdrowia nade wszystko, wesołości, muzyki, tańca, prawdy, sprawiedliwości i natchnienia.