Momoty - Często cz. II

W Wielką Sobotę,  przed północą usłyszałam dziwne dźwięki. Zauważyłam ciemne i wiotkie sylwetki, poruszające się ruchem falistym po białym śniegu.
Dwa małe zwierzaki wydawały z siebie dziwne dźwięki. Jedno uciekło na drzewo, drugie w krzaki. Łaska?
Za duże na łaskę. Gronostaj, kuna ?
Po chwili skryła je ciemna linia żywopłotu, rozpłynęły się w mroku i nastała cisza.

Jak dobrze jest móc obserwować zwierzęta. Dopiero teraz, kiedy zeszłam z pięter na ziemię, jest to możliwe......
Ileż straciłam ?

Opowiadając  o Lasach Janowskich nie chciałam reklamować tej okolicy. Chciałam ją
' zawłaszczyć ' dla siebie - tak bardzo mi się ona podoba.

Znaczna jej część należała w latach 1589 -1936 do Ordynacji Zamojskiej.

Przejeżdżałam przez Lasy setki razy. Zawsze było mi, czy nam - po drodze.
To piękny i  olbrzymi kompleks leśny- zachodnia część Puszczy Solskiej- morze lasów, poprzecinane korytami rzek, pasmami wydm. To ponad stuletnie bory sosnowe, w których powstał swoisty ekotyp  sosny puszczańskiej. Spotkamy tutaj także las mieszany, bór jodłowy.

Jak by nie opowiadać, słowa nie są w stanie oddać wartości przyrodniczej, piękna tych terenów,



 urozmaiconych stawami, o łącznej powierzchni 1800 ha, torfowiskami, olsami, śródleśnymi łąkami.

Kiedyś przeprowadzono meliorację tych terenów, dzisiaj wykonuje się działania odwrotne, mające na celu zatrzymanie wody w lesie...

Możemy spotkać tutaj podrzenia żebrowca, 

 



(te paprocie akurat sfotografowałam na mocno zacienionych i wilgotnych zboczach Czarnohory - Ukraina)

 

długosza królewskiego, widłaczka torfowego, pełnika europejskiego, grzybienia białego i wiele innych chronionych roślin.

Wśród zwierząt wyróżnia się wilk, wśród ptactwa- orlik krzykliwy, orzeł bielik, bocian czarny, ale przede wszystkim jest tutaj największe skupisko głuszca, objętego ścisłą ochroną gatunkową, jako gatunku skrajnie zagrożonego.
Fraz pieśni godowej ptaka- czyli klapania, trelowania, korkowania (odbój) i szlifowania- możemy posłuchać jedynie w formie nagrania, w Ośrodku Edukacji Ekologicznej, ponieważ w okresie godów, zaczynających się już w marcu, obowiązuje 500 m strefa ochronna od miejsc gniazdowania.

Pieśń godowa powtarzana jest przez samca o poranku, nawet 200 razy.

Samica buduje gniazdo na ziemi, w ukryciu, z tego względu lęgom zagrażają lisy.
Lubi prześwietlone starodrzewia sosnowe z warstwą podszytu świerkowego.

Szacuje się, że polska populacja głuszca to pół tysiąca osobników, z czego połowa to koguty.
Ostoja głuszca w Puszczy Solskiej to jedno z ostatnich  czterech, izolowanych stanowisk w Polsce.
W samych Lasach Janowskich  jego liczebność szacuje się na  ponad 20 sztuk, a na Lubelszczyźnie na 100-150 osobników. Dla niego utworzono 5 ostoi na 1600 ha.
W Nadleśnictwie prowadzi się aktywną ochronę tego ptaka,  zmierzająca do utrzymania terenów, na których żyje w stanie optymalnym dla tych kuraków poprzez:
wprowadzenie podszytów jodłowych i świerkowych,
retencję wody w ostojach,
wykładanie gastrolitów niezbędnych w trawieniu,
grodzenie młodników drewnianymi żerdziami,
eliminację nadmiernej liczby drapieżnikami, w tym lisów,
monitoring populacji.

Czy można w skrócie opowiedzieć o obszarze Natura 2000, o rezerwatach:
Kacze Błota, Jastkowice, Szklarnia, Imielty Ług, Łęka, licznych pomnikach przyrody,

o 250 przydrożnych krzyżach i kapliczkach,  

 ciekawym budownictwie sakralnym- np: kościele św. Anny w Zaklikowie, z końca XVI wieku ?

 

Sporo obiektów zabytkowych znajduje się w miejscowościach , sąsiadujących z  Lasami.  

 

Dawny słup graniczny, stojący na granicy zaborów austriackiego i rosyjskiego, przeniesiony z Łążka Ordynackiego do Zaklikowa. 



Piękna okolica, ciekawe miejsca i najważniejszy dla mnie, w mojej dzisiejszej wędrówce -

drewniany kościółek św. Wojciecha w Momotach Górnych -  maleńka, ale jakże cudowna świątynia,

zbudowana rękami Księdza Pińciurka, powstała w tajemnicy - pod osłoną nocy, z rozbieranych, drewnianych, chłopskich stodół.

Wydarzenia z okupacyjnej przeszłości utrwalił Ksiądz Pińciurek w postaci małych obiektów sakralnych. W pobliżu kościółka wybudował grotę i fontannę, poświęcone ofiarach wojny.

 Nie ma w Lasach Janowskich ani jednej miejscowości, której nie dotknęłyby zbiorowe egzekucje., pacyfikacje - niektóre wsie zniknęły na zawsze. 

' Fontanna płacząca ' ze św. Wojciechem, ma przypominać łzy żołnierzy, składających broń w 1939 roku. Z tyłu Grota Zniewolenia, symbolizująca wydarzenia z czasu okupacji i Grota Wyzwolenia, powstała na pamiątkę wydarzeń z 1989 roku. 

Wszystko, począwszy od ołtarza, witraży w drewnianych ramach,

na sklepieniu prezbiterium skończywszy 

ksiądz wykonał sam, chociaż nigdy wcześniej nie miał z tym do czynienia. Wystrój kościółka sprawia, że nie chce się go opuszczać, chce się w nim bezustannie przebywać...

Ten kościółek był celem mojej podróży do Momot,  

1. X .1939 roku - 74 lata temu- po mszy, pod tym kościółkiem- 

składali  broń  Żołnierze pułkownika Zieleniewskiego.

Proszę, przeczytajcie.

Pułkownik Zieleniewski zamierzał iść zwartą grupą w kierunku na południe- Janów Lubelski - Łańcut, przesuwając się pomiędzy siłami niemieckimi i sowieckimi, celem osiągniecia Karpat , do granicy z Węgrami. Niestety mając Sowietów na tyłach i trudności z przejściem Sanu zdecydował się złożyć broń na ręce Sowietów...

Nieopodal Kościółka w Momotach Górnych, gdzie składali broń żołnierze płk Zieleniewskiego, powstał pomnik - cały z drewna   

-dla upamiętnienia historii sprzed lat.... 

 

 Rozkaz nr 4 dowódcy Grupy Zieleniewskiego:

 

Żołnierze! Oddział nasz został ostatnim oddziałem Wojska Polskiego, walczącym w Polsce.

Oddaję część Waszej wytrwałości i męstwu. Jednakże stwierdzam, że naszymi nielicznymi szeregami, goniąc resztkami amunicji, nie pobijemy licznych armii przeciwników, wojujących w Polsce.

Z drugiej strony, nie mogąc stale trzymać terenu, nie jesteśmy w stanie bronić cywilnej ludności, na której mści się krwawo Niemiec, za nasze działania wojskowe, jak to miało miejsce wczoraj w Janowie Lubelskim.

W tych okolicznościach, nie widząc możliwości i celu dalszej walki, postanowiłem przyjąć propozycję wojsk sowieckich, przerwać działania wojenne i złożyć broń (...).

Dowódca Grupy, Zieleniewski pułkownik.

 

Pamiętacie Trauguttowo pod Brześciem, Batorz, opisane w Kopijniku?

Stąd do Batorza nie jest daleko.

Wśród Żołnierzy mógł być mój Stryj- oficer Wojska Polskiego- najstarszy brat mojego Taty, służący w Trauguttowie pod Brześciem nad Bugiem.

Jest to wielce prawdopodobne.......  Grupa Brześć - ranny generał Plisowski,  powierzył dowództwo ppłk Alojzemu Horakowi.

 

 

Dotarłam do Żołnierzy płk Zieleniewskiego dzięki pracy zbiorowej pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie 

- ' Napaść sowiecka i okupacja polskich ziem wschodnich 1939 '

pod redakcją prof. dr Edwarda Szczepanika i prof. dr Józefa Jasnowskiego,

która ukazała się w 45 rocznicę tej napaści.

Czy może być coś prostszego, niż odnalezienie informacji na ten temat w necie.......

 

Przez tyle lat milczano, pomijając wydarzenia z 1939 roku, jednak pamięć i prawda zwyciężyły kłamstwo, fałsz i śmierć.

Daj Boże, żebyśmy nigdy nie zapomnieli o tych, z których dziedzictwa dzisiaj korzystamy.

 

Pan Tomasz Bordzań, pasjonat historii z Muzeum Rzemiosł Ludowych w Biłgoraju napisał książkę o Zapomnianych Żołnierzach. 

 

W ostatnią niedzielę września, przed kościółkiem odbywają się uroczystości, upamiętniające wydarzenia... z 1939 roku....

Przyjadę....... , bo .......  kiedy o tym mówić i odwiedzać to miejsce, jak nie teraz .........?

 

Jaka szkoda, że mój Tato o tym nie wiedział... On tak lubił te Lasy.......

 

 

 

 

& 

 

 

 

Proszę o przyjęcie wyróżnienia   i odpowiedź na jedno pytanie: 

 



Za co kochasz życie ?

 

Danę, Ostrą, Rybeńkę, Krysię, Megi, Grażynkę, Magdę,  Kyję, Klarkę  Alinkę . Olgę, Anię, Ilonę,

emkę, Anię, Leśniczego Jarka

 

Pozdrawiam Wszystkich serdecznie