Stara lwica mocno śpi i 'Biedronka'

 Podczas moich wędrówek po powiecie przeworskim odwiedziłam małe- prowincjonalne miasteczko.
Takie przynajmniej wydawało się, na pierwszy rzut oka.
Tym, co zachęca do zatrzymania się w Przeworsku jest istniejący przy drodze głównej zajazd ' Pastewnik ' - muzeum, jedyny w Polsce żywy skansen, gromadzący zabytki architektury drewnianej z terenu Ziemi Przeworskiej.

To jest właśnie dworek z Krzeczowic, opisanych w poprzednim poście.

   W pobliżu skansenu znajduje się zespół pałacowo-parkowy Lubomirskich.

( na tej stronie możemy zobaczyć archiwalne- przedwojenne zdjęcia  pałacowych wnętrz).
Dąb, rosnący obok pałacu posadził podobno sam Jan III Sobieski. Rośnie w tym miejscu już 400 lat.

 Zachowały się oryginalne sztukaterie, 

 ogrzewanie podłogowe autorstwa inżyniera Józefa Bema- późniejszego generała- bohatera Węgier,

żyrandole, 

 lustra w neobarokowych ramach, fortepian w ozdobnej obudowie z r. 1865.

 W zabudowanych po sufit szafkach przechowywano wszystko co niezbędne na książęcym stole

  Pałac był skromny z zewnątrz, za to wnętrza robiły wrażenie na odwiedzających go gościach.  Posiadał bogato wyposażoną bibliotekę, cenne obrazy i dzieła sztuki, piękne meble.
Po śmierci ks. Izabeli Lubomirskiej w 1816 jej pałac w Wiedniu wraz z biblioteką i kolekcją dzieł sztuki oraz część zbiorów artystycznych z Łańcuta odziedziczył syn Henryk Lubomirski.
W 1818 dobra te przeniósł do Przeworska, który wybrał na swoją siedzibę.

  Na parterze muzeum zobaczymy stroje dawnych mieszkańców- w tym stroje przeworskie, pięknie haftowane gorsety, dokumenty związane z historią miasta, Towarzystwa gimnastycznego Sokół, w którym kładziono nacisk na gimnastykę, musztrę, władanie bronią, by w ten sposób przygotować młodzież do przyszłej służby dla ojczyzny.
Dnia 8 września 1914 r. na rozkaz Komendy Legionu Wschodniego, 152 młodych mieszczan przeworskich weszło w jego skład, by wziąć udział w walce o niepodległość. Sokoli oddział w Przeworsku był jednym z najliczniejszych w Małopolsce....

Stroje członków Sokoła. 

   Mała, ale bardzo interesująca ekspozycja. 

 Rzeźba Antoniego Rarogiewicza z 1894 roku, za którą otrzymał srebrny medal na Powszechnej Wystawie Krajowej we Lwowie. 

Przewodnicy, oprowadzający po muzeum, interesująco przedstawiają dawne życie mieszkańców pałacu, który ostatnie dziesięciolecia pozostawał w cieniu Łańcuckiej rezydencji.
Fascynuje osoba ostatniego ordynata Przeworska księcia Andrzeja Lubomirskiego.
Za jego czasów Ordynację Przeworską- 1872- 1944 uznano za najlepiej zagospodarowany majątek w Galicji.
Posiłkując się Wikipedią :
W 1895 wybudował w Przeworsku największą w Galicji cukrownię.
Założył gorzelnie, fabrykę likierów i wódek (wytwarzano w niej m.in. alasz, rum krajowy, wiśniówkę, dereniówkę, żytniówkę, orzechówkę), mleczarnię, fabrykę serów, warsztaty mechaniczne, cegielnię, młyny parowe, tartaki i stolarnie.
W 1928 Administracja Zakładów Przemysłowych Andrzeja ks. Lubomirskiego w Przeworsku zarządzała następującymi jednostkami:

• Rafinerią Spirytusu
• Fabryką Wódek, Likierów i Rumu
• Fabryką Serów Deserowych
• Cegielnią Parową
• Fabryką Pustaków i Płyt Betonowych
• Olejarnią Parową
• Młynami Walcowymi i Motorowymi
• Warsztatami Mechanicznymi
• Stolarnią Motorową.

Ordynacja przestała istnieć wraz z przejęciem władzy przez komunistów w 1944 i wejściem w życie dekretu o reformie rolnej. Książe opuścił pałac, zabierając ze sobą tylko jedną walizkę....
Zmarł w 1953 roku w Brazylii...

W Życiu Podkarpackim czytamy :

...." Mieszkańcom Przeworska osoba księcia Lubomirskiego kojarzy się przede wszystkim z cukrownią. Była ona zresztą jego ukochanym dziełem.

 

To z jego inicjatywy ukonstytuowało się w Przeworsku, w 1894 roku, Galicyjskie Akcyjne Towarzystwo Przemysłu Cukrowniczego (miał w nim 51 procent udziałów), które w ciągu roku zdołało wybudować cukrownię i ruszyć z produkcją. Dla ułatwienia transportu surowca do cukrowni, zbudował kolej wąskotorową z Przeworska do Dynowa. Zbudował też zresztą kolej normalnotorową z Tarnowa do Szczucina.
 Gospodarstwo Ordynacji Przeworskiej, to były nie tylko uprawy rolne, ale i specjalne pola doświadczalne, gdzie pracowano nad wyhodowaniem bardziej wartościowych odmian. To była też hodowla rasowych koni, bydła i drobiu. Na polach w Gorliczynie książę założył 40-hektarową plantację truskawek ( wysyłane na eksport ), a okresowo także sadził tam szparagi.
Były też stawy rybne, tartak, trzy młyny, cegielnia, zakłady mechaniczne, betoniarnia i wytwórnia dachówek.

Konie, sery i likiery

W Przeworsku zbudował książę wytwórnię serów deserowych oraz fabrykę wódek i likierów. Nagradzano te wyroby na Targach Wschodnich we Lwowie, a także w zachodniej Europie, gdzie przeworskie sery deserowe konkurowały ze słynnymi serami szwajcarskimi.
Ordynacja Przeworska była ogromnym przedsiębiorstwem, dającym pracę wielu mieszkańcom, a cukrownia była miejscem zbytu buraków dla rolników. - Jak tak spojrzeć na dzisiejszy Przeworsk, to cukrowni nie ma ( nikt w porę nie zadbał, aby ją wpisać do rejestru zabytków),

  ( buraki jadą do Ropczyc),

kolej ze Szczucina do Tarnowa nie jeździ, nie ma już fabryki wódek ani wytwórni serów. A jak spojrzymy

  na dawny pałac księcia Andrzeja, to też prawie wszystko rozgrabione - mówi z goryczą dyrektor przeworskiego muzeum Bożena Figiela.  ".....

Pozostał okazały park ze starodrzewiem, oranżerią, stajniami, w których ulokowano oddział Muzeum Pożarnictwa.

  

 

 

 

 

 Właśnie tutaj, w małym Przeworsku zaczyna się historia, która trwa do dzisiaj.
1823 - Henryk Lubomirski podpisuje umowę z Maksymilianem Ossolińskim o włączeniu zbiorów przeworskich do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich i utworzeniu z nich Muzeum im. Lubomirskich. W umowie zobowiązuje się do utworzenia Ordynacji Przeworskiej, która ma zabezpieczać fundusze dla Ossolineum. W zamian za to zostaje dziedzicznym Kuratorem Literackim (kuratoria naukowa) Zakładu, który został otwarty w 1827 roku we Lwowie.

Trafna i silna była idea jego założycieli- zręcznie skonstruowali oni status Zakładu Narodowego, który przetrwał zmiany granic, ustrojów, praw, przetrzymał najgorszych wrogów i nigdy nie przestał służyć polskiej nauce i kulturze.
Tak to mały prowincjonalny Przeworsk w Polsce - B i wielki Wrocław w Polsce - A,  łączy wspólna idea....., a właściwie fundacja....

Nie będę dłużej męczyła Was historią.
Historię Ossolineum i dzieł sztuki tam zgromadzonych wspaniale opisano na stronie : " Stara lwica mocno śpi ". Koniecznie przeczytajcie początek !

Kiedy sobie poczytam o działalności księcia Andrzeja, o Ossolineum rośnie moje ego, jako Polaka.
Dzisiaj Książe byłby uznanym biznesmenem.
Jak mogłaby się  nazywać sieć Jego sklepów  ?

Na zakończenie chciałam poinformować Was, że Polskie Muzeum w Rappeswilu wystosowało petycję i prosi o wsparcie podpisem pod tą petycją.
Tutaj możecie się dowiedzieć o co w tym sporze chodzi.
Tą prośbą do Was skierowaną ( dowiedziałam się o niej z Polskiego Radia) wylogowuję się do reala.
Internet troszkę mnie uzależnił.

Kordegarda i brama wjazdowa do pałacu w Przeworsku zostały zaprojektowane w 1923 r. przez Józefa Gałęzowskiego, który był polskim pedagogiem, członkiem Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym oraz prezesem  Muzeum Polskiego w Rapperswilu.

Miłego przedłużonego zapiątku i wielu spotkań Wam życzę.